Агаарын бохирдлын эх үүсвэрийн тоо бүртгэлийн нэгдсэн мэдээ

СУУРИН ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ТОО БҮРТГЭЛ

1.1. Ердийн галлагаатай 3-15кВт хүртэл хүчин чадалтай зуухны тооллогын дүн

   Ердийн галлагаатай 3-15 кВт хүртэлх хүчин чадалтай зуух. Үүнд: Айл өрхийн ахуйн хэрэглээ, жижиг үйлдвэрлэл, үйлчилгээний үйл ажиллагаанд ашиглагдаж байгаа уламжлалт болон сайжруулсан зуух, пийшин, усан халаалтын зуух орно.

Хүснэгт 1. Ердийн галлагаатай зуухны тоо

   2019 онд Завхан аймгийн хэмжээнд нийт агаар бохирдуулагч 10565 айл өрх, 6773.475 тн нүүрс, 92683.9 м³ мод, 2952.128 тн бусад болон боловсруулсан түлш зарцуулсан байна.

Хүснэгт 2. Ердийн галлагаатай зуухны төрөл

                              Зураг-1                                                                          Зураг-2                            

Хүснэгт 3. Ердийн галлагаатай зуухны түлшний хэмжээ

   Сүүлийн жилүүдийн айл өрхийн тоо болон түлшний зарцуулалтын дүнг харьцуулан доорхи зурагт харуулав. /Аймгийн хэмжээнд/

    Зураг-3

   Завхан аймгийн 24 сумын айл өрхүүд нь ихэвчлэн мод хэрэглэдэг ба  2019 оны тооллогийн дүнгээс харахад 2018 оноос 9 % буурсан, нүүрсний хэрэглээ 2427.675 тонноор нэмэгдсэн харагдаж байгаа нь айл өрхүүдийн нүүрсний хэрэглээ нэмэгдэх хандлагатай байна. Мөн Улиастай, Шилүүстэй сумдад  сайжруулсан түлшний хэрэглээ нэмэгдсэн байна.

1.2. Усан халаалтын 15-100кВт хүчин чадалтай зуухны тооллогын дүн

Аймгийн хэмжээнд 128 аж ахуй нэгж байгууллага 11-100кВт-ын хүчин чадалтай зуух ашиглаж нийт 8203.4тн нүүрс, 7238.2м³ мод зарцуулж дулаан үйлдвэрлэсэн байна. Ахуйн хэрэглээнд ашиглагдаж байгаа уурын болон усан халаалтын зуух, технологийн зориулалттай уур үйлдвэрлэдэг зуух, төвлөрсөн болон нэгдсэн дулаан хангамжийн усан халаалтын зуух, барилгын болон томоохон үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд ашиглагдаж байгаа зуухнууд орно.  Үүнд:

Хүснэгт 4. Усан халаалтын болон уурын зуухны тоо

2013-2019 оны усан халаалтын 15-100кВт хүчин чадалтай зуухны тооллогын дүнг  харьцуулахад: /Аймгийн хэмжээнд/

Зураг-4

   Агаар бохирдуулагч эх үүсвэрийн нэгдсэн тоо бүртгэлээр усан халаалттай 15-100кВт хүчин чадалтай зуух сүүлийн жилүүдэд багасаж 2019 онд нэмэлтээр Дөрвөлжин, Идэр, Сантмаргаз, Сонгино, Тэлмэн, Ургамал, Цагаанчулуут зэрэг 7 сумдын жижиг зуухнууд нэг төвлөрсөн халаалтанд холбогдсонтой  холбоотой байна.

Усан халаалтын 15-100кВт хүртэл чадалтай 128 зуухнаас жилд дунджаар 2131тн үнс хуурайгаар хог хаягдлын төвлөрсөн цэгт хаядаг байна.

1.3  101-4200 кВт хүчин чадалтай зуухны тооллогын дүн

Аймгийн хэмжээнд 30 зуух  101-4200кВт хүчин чадалтай зуух ашиглаж нийт 24394тн нүүрс зарцуулан дулаан үйлдвэрлэсэн байна.

Хүснэгт 3. Усан халаалтын болон уурын зуухны тоо

ХӨДӨЛГӨӨНТ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ТОО БҮРТГЭЛ

   2019 оны агаарын бохирдлын хөдөлгөөнт эх үүсвэрийн нэгдсэн тоо бүртгэлээр аймгийн хэмжээгээр 14450 авто тээврийн хэрэгсэл  тооллогдсон байна.Үүнээс 9700 авто тээврийн хэрэгсэл үзлэг үйлчилгээндээ хамрагдсан байна. Өнгөрсөн онтой харьцуулахад 90  машинаар 0.9%-иар өссөн байна.

Агаар бохирдуулагч хөдөлгөөнт эх үүсвэр болох тээврийн хэрэгслийн нийт тоо хүн амын хэрэглээ нэмэгдэж буйтай холбоотойгоор аймгийн хэмжээнд тасралтгүй өсч байна.

Бүх сумын хөдөлгөөнт  эх үүсвэрийн үзлэгт орсон авто тээврийн нэгдсэн тоо

Нийт тээврийн хэрэгслийг түлшний төрлөөр ангилан авч үзвэл бензин болон дизель хөдөлгүүрт тээврийн хэрэгслийн харьцангуй ихээр хэрэглэж байна, насжилтаар ангилан авч үзэхэд 10-аас дээш жил хэрэглэж буй тээврийн хэрэгслийн тооны өсөлт бусдаасаа харьцангуй өсөлт ихтэй буюу хүн амын амьжиргааны түвшнээс хамааран насжилт өндөртэй хямд өртөгтэй тээврийн хэрэгслээр хэрэгцээгээ хангаж байна.

АГААР БОХИРДУУЛАХ БОДИСЫН  ХАЯГДЛЫН ТООЛЛОГО

Байгаль орчин, аялал жуучлалын сайдын 2019 оны А/600 тушаалаар аргачлал батлагдан гарсан.  Энэхүү аргачлалыг ашиглан үндэсний хэмжээнд агаар бохирдуулах бодисын хаягдлын тооллогыг хийж хаягдлын хэмжээг бодитой тодорхойлсноор Агаарын тухай хууль, Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх үндэслэл болохын зэрэгцээ Завхан аймгийн агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээг төлөвлөж хэрэгжүүлэх, үр дүнг үнэлэхэд ашиглах боломжтой шинжлэх ухааны үндэслэлтэй бодит тооцооллын дүн бий болох юм. Агаар бохирдуулах бодисын хаягдлын тооллого хийх гол зорилго нь аймаг, сумын агаарын бохирдлын эх үүсвэрийн мэдээлэл, тоон өгөгдлийг ашиглан агаар бохирдуулах бодисын хаягдлын тооллого хийж, бодит тоон хэмжээг тодорхойлоход оршино.

2019 оны Агаарын бохирдлын эх  үүсвэрийн  Улиастай сумын ААНБ-ын тооллогын мэдээгээр  бохирдлын ялгарал тооцсон үр дүн:

     2019 оны Улиастай сумын айл өрхийн агаар бохирдуулах эх үүсвэрийн тооллогын мэдээгээр бохирдлын ялгарал тооцсон үр дүн:

Товчилсон үг

Цаг хугацааны өөрчлөлт ба орон зайн тархалт

Агаар бохирдуулагч бодисын ялгарлын инвенторт зөвхөн жилийн нийт ялгарлын хэмжээ төдийгүй цаг хугацааны өөрчлөлт, орон зайн тархалтын байдал зэрэг нь чухал үзүүлэлт болдог.

Улиастай сумын нийт ялгарлын хэмжээг илүү нарийвчлан орон зайн түвшинд ялгарлын тархалтыг тодорхойлох тохиолдолд эх үүсвэрийн ангиллаар орон зайн тархалтын тооцооллын параметрийг ашиглан загварчлалын моделийг зураглав. 

Доорхи зурагт цаг хугацааны өөрчлөлт болон орон зайн тархалтыг тодорхойлон харуулав.

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ЛАБОРАТОРИ